Nguyên nhân con khó kiểm soát cảm xúc tuổi dậy thì
Nhiều phụ huynh tâm sự con tuổi dậy thì có biểu hiện khó kiểm soát cảm xúc như các hành vi chống đối, nói dối, cáu giận, giảm chú ý. Cha mẹ cần hiểu rằng đây không phải sự cố ý của con.
Sự phát triển của não bộ
Nghiên cứu thần kinh học cho thấy bộ não con người có quy trình hoạt động và vùng cảm xúc của con người bị chi phối mạnh mẽ từ hạch hạnh nhân. Nó nằm ở vùng não gọi là phần hệ viền. Ở tuổi dậy thì, hoạt động của hệ viền rất mạnh dẫn đến việc con người sống rất bản năng, muốn thể hiện ra để được đáp ứng điều mình mong muốn. Đó là lý do của sự thể hiện cảm xúc và những phản ứng nhanh của trẻ.
Trong bộ não còn có vùng vỏ não trước trán – chịu trách nhiệm cho phân tích, tư duy logic. Người ta còn gọi 2 vùng này là vùng não nóng và vùng não mát. Trẻ ở tuổi dậy thì có vùng não nóng phát triển mạnh còn vùng não mát lại hoạt động chưa tốt nên các con khó kiểm soát được xung động cảm xúc và dễ có quyết định sai lầm. Vậy nên, việc trẻ có những hành vi như vậy không phải là sự cố ý mà đó là sự khó khăn.
Con bị thiếu kỹ năng
Cô Huyên có cơ hội được làm việc với một bạn trong độ tuổi dậy thì. Câu chuyện của bạn là bạn đã đánh nhau với bạn cùng lớp và nhà trường đã đình chỉ học tạm thời. Bạn có chia sẻ là các bạn trêu con và con không phản kháng thì các bạn bảo con là đồ yếu đuối, đồ hèn. Và khi con phản kháng lại, con thấy mình mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Cơ chế bảo vệ bản thân là vùng hệ viền phát hiện sự phản kháng đó có thể bảo đảm được an toàn hay điều đó có ý nghĩa thì nó sẽ có xu hướng lặp lại.
Bước vào độ tuổi dậy thì (thường là cấp 2) sẽ nảy sinh nhiều vấn đề. Một số trẻ chưa phát triển kịp để thích nghi với sự thay đổi của cả bên trong và bên ngoài, con bị thiếu các kỹ năng để giải quyết các vấn đề. Nếu cha mẹ phát hiện ra vấn đề của con từ cấp 1, lắng nghe thật kỹ để hiểu tường tận thì chúng ta mới biết được là con bị thiếu kỹ năng kết nối, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng đàm phán thương thuyết, kỹ năng nhờ người khác hỗ trợ, giúp đỡ.
Và như thế thì chúng ta đã giải quyết được rồi. Chúng ta cần hiểu rằng con đang là nạn nhân, con chỉ đang tự bảo vệ bản thân. Vậy chúng ta cần xem lại trên hành trình nuôi con chúng ta đã dành thời gian để chia sẻ với con các kỹ năng trong cuộc sống chưa.
Giải pháp cho cha mẹ
Lắng nghe
Tất cả cuộc xung đột xảy ra vì chúng ta mâu thuẫn nhu cầu. Việc đầu tiên chúng ta cần làm để ứng phó trong tình huống của con là hỏi con về những vấn đề đã xảy ra ngày hôm nay và con đang gặp khó khăn trong chuyện gì. Và khi con đã trả lời thì cha mẹ lắng nghe với một tâm thức rộng mở và phân tích mọi vấn đề.
Giả dụ con có xung đột tại trường thì cha mẹ cần hỏi con xem đã có chuyện gì xảy ra để con làm như vậy. Và phải đứng ở vị trí của con để cảm nhận xem con đã thật sự hiểu đúng chưa. Nếu chưa thì chúng ta cần dạy con hiểu đúng và rèn luyện các kỹ năng để xử lý vấn đề đó. Thế nên cha mẹ cần có sự tinh tế để lắng nghe con và dạy con đi đúng đường bởi vì bản thân con người ta có nhu cầu trưởng thành và phát triển.
Dạy con các kỹ năng
Cha mẹ cần chú ý khi con có xung đột mâu thuẫn với bạn thì đó là chuyện bình thường. Hành trình sống cần phải có những trải nghiệm như vậy. Việc của chúng ta cần phải dạy con các kỹ năng để ứng phó với các vấn đề trong cuộc sống.
Cha mẹ có thể dạy cho con hiểu về thuyết tâm trí. Nó không chỉ là hiểu bản thân mình mà còn là kỹ năng đứng ở vị trí của người khác để nhìn nhận vấn đề. Nếu chúng ta biết tôn trọng góc nhìn của người khác thì sẽ tránh được xung đột, mâu thuẫn.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần làm mẫu cho con. Vì con trẻ có thể học qua mô thức hành vi mẫu từ cha mẹ hoặc những người xung quanh ứng xử với con. Và con dùng cách thức đó để giải quyết vấn đề. Cha mẹ cũng nên chú trọng giáo dục giới tính cho con.
Xây giá trị bên trong con
Một điều nữa cha mẹ cần lưu tâm trong hành trình nuôi dạy con của mình là trong giai đoạn khoảng 14 đến 21 tuổi là giai đoạn phát triển giao tiếp xã hội, giai đoạn này không thể giữ con ở nhà mà phải nới ra để con xây dựng mối quan hệ, để con khẳng định được giá trị của con. Và chúng ta hãy dạy con các kỹ năng để con có thể vượt qua giai những khó khăn trong tuổi dậy thì.
Hãy hướng cho con xây dựng giá trị bên trong con, nội động lực, phong cách sống của con. Từ việc con sẻ chia với bạn, con lắng nghe bạn, con ôn hòa với mọi người hay con giúp đỡ một ai đó. Cha mẹ hãy lấy những câu chuyện để dạy cho con, người thật việc thật càng tốt để con chúng ta sẽ học được nhiều.
Và để trở thành những người cha mẹ thông thái cũng như có thêm một chuyên gia đồng hành cùng con, đừng quên theo dõi cô Huyên nhé!
YouTube: https://www.youtube.com/@HoangThiHuyenOfficial
Website: https://cohuyenanphu.com
